Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny, objawy, leczenie
Co to jest zespół mięśnia gruszkowatego?
Zespół bólowy mięśnia gruszkowatego to szereg objawów, których przyczyną jest nadmierne napięcie mięśnia położonego w głębokiej warstwie pośladka.
Dysfunkcje i ból tego mięśnia ściśle powiązane są z pełnioną przez niego funkcją oraz jego anatomicznym położeniem. Ból gruszkowatego wynika z jego patologicznego napięcia.
Zespół mięśnia gruszkowatego – objawy
Najczęstszym objawem spiętego mięśnia jest uczucie kłucia lub pieczenia w pośladku. Pojawić się może również ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym oraz w dolnym odcinku kręgosłupa. Utrudnione może być wówczas zakładanie skarpet czy wiązanie butów.
Przy bardzo silnych napięciach dochodzić może do podrażnienia nerwu kulszowego. W takiej sytuacji unoszenie wyprostowanej nogi staje się bardzo bolesne.
Dlaczego spina się mięsień gruszkowaty?
Przyczyn, które powodują zespół mięśnia gruszkowatego, może być kilka. Mięsień ten pełni często funkcję obronną ( swym zwiększonym napięciem) w przypadku niestabilności stawu krzyżowo-biodrowego. Niestabilność ta może powstać na skutek urazu, jak również na tle zaburzeń hormonalnych. Inną przyczyną bywa ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych L5-S2 ( napięcie odkręgosłupowe). Do wzmożonych napięć może dojść przy zaburzonym wzorcu chodu i postawy. Czasem za podniesiony tonus gruszkowatego odpowiadają anomalia w budowie anatomicznej miednicy. Poważne urazy stopy, które doprowadziły do zmian w biomechanice przetaczania stopy też mogą wpłynąć na zmianę napięcia mięśni pośladkowych.
Leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego
Leczenie mięśnia gruszkowatego wymaga zrozumienia jego funkcji. Mięsień ten, poza funkcją rotowania kości udowej (zazwyczaj zewnętrznie) bierze udział w stabilizowaniu stawu krzyżowo-biodrowego. Z tego właśnie powodu często wynikają jego dolegliwości.
Sposób leczenia zależny jest od pierwotnej przyczyny jego patologicznego napięcia. Samo rozluźnianie przez masowanie czy opracowanie tzw. punktów spustowych zazwyczaj nie daje trwałych efektów.
W przypadku zaburzeń w stawie krzyżowo-biodrowym (najczęstsza przyczyna bólu mięśnia gruszkowatego) należy znormalizować połączenie kości krzyżowej z kością biodrową, wówczas mięsień rozluźni się samoczynnie. Zaburzenia te mogą obejmować zablokowania stawu lub jego niestabilność. Leczenie zablokowanego stawu krzyżowo-biodrowego wymaga rozpoznania rodzaju zablokowania i wykonanie odpowiedniej repozycji kości.
Przy dużych niestabilnościach stawu krzyżowo-biodrowego niezbędne jest zaopatrzenie w pas krzyżowo-biodrowy Serola, po wcześniejszym „ustawieniu” kości tworzących staw.
Inną ważną przyczyną bólu w pośladku jest podrażnienie korzeni nerwów rdzeniowych odpowiedzialnych za unerwienie tych mięśni. Zazwyczaj takie podrażnienie rozwija się na tle dyskopatii odcinka lędźwiowego lub zawężenia otworów międzykręgowych, którymi nerwy wychodzą z rdzenia kręgowego. W tym przypadku leczenie powinno być ukierunkowane na odbarczanie nerwów rdzeniowych technikami mobilizacji, trakcji lub manipulacji stawowych.
Skuteczne leczenie zespołu mięśnia gruszkowatego wymaga rozpoznania tzw. przyczyny pierwotnej
W tym celu należy przeprowadzić testy funkcjonalne ujawniające miejsce ograniczonej lub zwiększonej ruchomości. Dokładna analiza ruchu w stawach nóg, miednicy i kręgosłupa lędźwiowego zazwyczaj wystarcza, żeby postawić celną diagnozę. W przypadku bólu na tle dyskopatycznym RTG i rezonans magnetyczny mogą być bardzo pomocne. Przy problemach ze stawami krzyżowo-biodrowymi testy funkcjonalne dostarczają znacznie więcej informacji.
Przyczyna bólu nie zawsze leży w miejscu, które boli i dlatego permanentne rozluźnianie mięśnia gruszkowatego zazwyczaj nie wystarcza.
Mięsień gruszkowaty a rwa kulszowa
Nerw kulszowy wydostaje się z miednicy przez otwór poniżej mięśnia gruszkowatego. Wzmożone napięcie mięśnia doprowadzać może do ucisku tego nerwu dając bóle schodzące aż do stopy. Występują również warianty anatomiczne, w których nerw kulszowy „przebija się ” przez mięsień gruszkowaty. W takich przypadkach, już niewielkie wzmożenie tonusu mięśniowego prowokuje objawy rwy kulszowej.
Czas trwania dolegliwości
Czas leczenia bólu mięśnia gruszkowatego uzależniony jest od przyczyny jego podrażnienia.
Najkrócej trwa ból pośladka wynikający z zablokowania w stawie krzyżowo-biodrowym. Po wykonaniu repozyjcji kośći w stawie, ból powinien zniknąć w ciągu 12-24 godzin.
Przy dużych niestabilnościach stawów miednicy (krzyżowo-biodrowych) ból można znacząco wyciszyć po założeniu pasa Serola, lecz Pacjent powinien stosować to zaopatrzenie przez co najmniej 4 tygodnie.
Więcej czasu zazwyczaj trzeba poświęcić na leczenie, gdy przyczyna jest inna niż dysfunkcja w stawie krzyżowo-biodrowym. Wóczas terapia może trwać kilka tygodni.